W dniu 5 marca 2023 r. w Ustrzykach Dolnych odbyła się kolejna edycja największego Biegu Pamięci Żołnierzy antykomunistycznego podziemia.
Organizatorami Biegu są:
Powiat Bieszczadzki, Bieszczadzki Zespół Szkół Zawodowych, Stowarzyszenie USTYAN
Wsparcie finansowe na rzecz organizacji biegu udzielili:
Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne, Przewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Powiat Bieszczadzki, Bieszczadzka Wytwórnia Betonu, Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych, PGE Energia Odnawialna.
Historia biegu:
Żołnierze Wyklęci – działający w ramach powojennego podziemia antykomunistycznego i antysowieckiego pozostali wierni złożonej przysiędze żołnierskiej i bezkompromisowi w kwestii współpracy z władzą komunistyczną. Propaganda PRL określała ich mianem faszystów i pospolitych bandytów.
Zostali pozbawieni wszelkich praw, tropieni po lasach, więzieni, mordowani w katowniach Urzędu Bezpieczeństwa oraz Informacji Wojskowej. Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120-180 tysięcy osób. Walczyli nie tylko na terenach obecnej Polski, ale również Kresach Wschodnich, wchodzących w skład II RP zagarniętych przez Sowietów po konferencji jałtańskiej.
Ostatni znany z imienia oficer, dowódca oddziału walczącego na Kresach por. Anatol Radziwonik „Olech” poległ w walce z NKWD 12 maja 1949 roku na terenach dzisiejszej Białorusi. Ostatni Żołnierz Wyklęty – Józef Franczak „Lalek” zginął walce zastrzelony podczas obławy w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami w dawnym woj. lubelskim 21 października 1963 roku. Wszyscy Żołnierze Wyklęci, a szczególnie ich dowódcy ponieśli ofiarę życia lub zdrowia. W latach 1944-1956, według ciągle niepełnych danych, z rąk polskich i sowieckich komunistów zginęło prawie 9 tysięcy żołnierzy podziemia niepodległościowego, wykonano ponad 4 tysiące wyroków śmierci na polskich patriotach.